اولین بار که فیلم مستند Searching for Sugar Man را دیدم، عطش و جنونی که در ساخت فیلم بود را حس کردم. وقتی در مورد کارگردان فیلم، مالک بنجول تحقیق کردم، فهمیدم حسم درست است. او برای ساخت فیلمش به آفریقای جنوبی، آمریکا و کشورهای دیگر سفر کرده بود. در حالکیه منابع مالی اش محدود بود و حتی قسمت هایی از فیلمش را هم با آیفون ساخته بود.
مدتها بعد از دیدن فیلمش وقتی شنیدم خودکشی کرده، حسابی جا خوردم. بعد از دریافت اسکار 2013 برای بهترین فیلم مستند بلند، جایزه بفتا و بسیاری دیگر، چطور ممکن است به زندگی خودش پایان داده باشد؟
فشار ناشی از موفقیت ناگهانی، به ویژه در حوزه‌هایی مانند هنر و خلاقیت، می‌تواند از لحاظ روانشناسی اثرات عمیقی بر فرد بگذارد. در مورد مالک بنجلول، که با Searching for Sugar Man به اوج موفقیت رسید، این نوع فشار می‌تواند به اضطراب و نگرانی شدید منجر شود. در ادامه به تحلیل روان‌شناختی این وضعیت می‌پردازم:
1. سندروم «قله موفقیت» و ترس از تکرار نشدن
وقتی فرد به موفقیت عظیمی دست می‌یابد، یکی از اولین نگرانی‌هایی که ممکن است با آن روبرو شود، این است که آیا می‌تواند دوباره به چنین موفقیتی دست پیدا کند یا نه. این ترس از ناتوانی در تکرار موفقیت پیشین، فشار روانی بسیار سنگینی ایجاد می‌کند. در روانشناسی، این وضعیت به عنوان سندروم «قله موفقیت» شناخته می‌شود. فرد احساس می‌کند به نقطه اوج زندگی یا حرفه خود رسیده و هر کاری که بعد از آن انجام دهد، در مقایسه با موفقیت قبلی نادیده گرفته خواهد شد یا ناکافی به نظر خواهد رسید.
2. سندروم اسپایمر
این سندروم نیز به نوعی از فشار روانی اشاره دارد که افراد موفق را در بر می‌گیرد. افرادی که به موفقیت‌های بزرگ دست یافته‌اند، ممکن است احساس کنند که این موفقیت‌ها ناشی از شانس بوده و نه از صلاحیت یا توانایی‌های خودشان. این احساس باعث می‌شود که آن‌ها مدام در نگرانی از فاش شدن این «حقه» باشند و به نوعی خود را «فریبکار» بدانند. بنجلول ممکن است به این احساس دچار شده باشد و این فشار اضافی بر او تحمیل شده باشد که به ناتوانی در تکرار موفقیتش منجر شده است.
3. اضطراب عملکرد
افرادی که به موفقیت بزرگی دست می‌یابند، ممکن است دچار اضطراب عملکرد شوند. این نوع اضطراب زمانی رخ می‌دهد که فرد احساس کند مجبور است همیشه بهترین باشد و هر گونه اشتباه یا شکست به معنای افت شدید جایگاه او خواهد بود. این اضطراب ممکن است بنجلول را هم تحت تأثیر قرار داده باشد؛ چرا که پس از موفقیت عظیم *Searching for Sugar Man*، انتظارات زیادی از او وجود داشت و هر پروژه بعدی که قصد داشت انجام دهد، به‌طور ناخودآگاه با این شاهکار مقایسه می‌شد.
4. احساس پوچی پس از موفقیت
پس از دستیابی به موفقیت بزرگ، برخی افراد به احساس پوچی دچار می‌شوند. آن‌ها ممکن است با این سوال مواجه شوند که “حالا چه؟” یا “بعد از این موفقیت، چه کاری می‌توانم انجام دهم که به همان اندازه مهم باشد؟”. در این حالت، فرد احساس می‌کند که دیگر هیچ هدف و انگیزه‌ای ندارد و حتی ممکن است به افسردگی دچار شود. بنجلول پس از دریافت اسکار و جوایز فراوان، ممکن است این احساس را تجربه کرده باشد؛ چرا که او به قله‌ای از موفقیت رسیده بود که رسیدن به آن مجدد یا حتی حفظ آن بسیار دشوار به نظر می‌رسید.
5. فشار اجتماعی و انتظارات عمومی
بعد از کسب موفقیت، جامعه، رسانه‌ها و افراد حرفه‌ای انتظارات زیادی از فرد دارند. این انتظارات می‌تواند به یک بار روانی تبدیل شود و فرد را دچار احساس ناتوانی یا ترس از شکست کند. بنجلول به عنوان یک هنرمند، در شرایطی قرار گرفت که هر کاری که در آینده انجام می‌داد، باید هم‌پایه یا بهتر از *Searching for Sugar Man* می‌بود. این فشار ممکن است برای او طاقت‌فرسا شده باشد و به کاهش انگیزه و حتی افسردگی منجر شده باشد.
6. افسردگی و اثرات آن
بنجلول از قبل با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کرد و این شرایط با فشارهای ناشی از موفقیت، احتمالا تشدید شد. افسردگی می‌تواند توانایی فرد برای مقابله با چالش‌ها را کاهش دهد و احساسات منفی همچون بی‌ارزشی، ناامیدی و ناتوانی را تقویت کند. حتی موفقیت بزرگ هم نمی‌تواند به تنهایی افسردگی را درمان کند و این احساسات منفی همچنان می‌توانند فرد را تحت تأثیر قرار دهند.
7. نیاز به کمال‌گرایی
کمال‌گرایی یکی از عوامل روان‌شناختی است که می‌تواند فشار زیادی ایجاد کند. در این حالت، فرد همیشه تلاش می‌کند کارهایش بی‌نقص باشند و هیچ نقصی در آن‌ها وجود نداشته باشد. بنجلول ممکن است دچار این احساس شده باشد که هر کار بعدی‌اش باید کامل‌تر و بزرگ‌تر از موفقیت قبلی باشد، و این نیاز به کمال‌گرایی می‌تواند به نارضایتی مداوم از خود و خستگی روانی منجر شود.
نتیجه‌گیری:
مالک بنجلول با موفقیت غیرمنتظره‌ای که از طریق مستند Searching for Sugar Man به دست آورد، دچار فشارهای روانی و عاطفی زیادی شد. ترس از ناتوانی در تکرار موفقیت، سندروم اسپایمر، اضطراب عملکرد، احساس پوچی و افسردگی همگی عواملی بودند که می‌توانستند بر او تأثیر بگذارند و در نهایت به تصمیم او برای خودکشی منجر شوند. این مسئله نشان می‌دهد که موفقیت، به تنهایی نمی‌تواند ضامن سلامت روان باشد و در بسیاری از موارد، فشارهای ناشی از موفقیت می‌توانند چالش‌های جدیدی را ایجاد کنند که فرد بدون حمایت کافی قادر به مقابله با آن‌ها نخواهد بود.
دانلود مستند Searching for Sugar Man
آخرین نظرات: